Gember, een verwarmend en veelzijdig kruid

Niets zo lekker en verwarmend als een hete kop gemberthee in deze koude wintermaanden. Vind jij dat ook, lees dan zeker verder! Want gember heeft zoveel meer te bieden en verdient daarom zeker wat extra aandacht.

Gemberwortel, ook bekend als ginger root (botanische naam Zingiber officinale), is een ondergrondse wortelstok met vele toepassingsmogelijkheden, zowel culinair als medicinaal. Gember wordt in onze contreien verwerkt in speculaas, ontbijtkoek en andere zoetigheden. Maar ook in hartige gerechten doet gember het prima. Het wordt onder andere verwerkt in het welbekende kerriepoeder. In de Indonesische keuken wordt gember vaak gebruikt onder de naam Djahé. Versgeraspt in gerechten, in schijfjes toegevoegd aan kruidenthee al dan niet in combinatie met andere kruiden, of gedroogd en vermalen tot poeder, de mogelijkheden zijn eindeloos. Verse gemberwortels zijn lang te bewaren in een donkere papieren zak in de koelkast, en ze kunnen perfect ingevroren worden om steeds binnen handbereik te hebben. Gember kan dus op allerlei manieren bereid worden, wat elk weer voor een eigen smaak zorgt. Wel is het zo dat gedroogde gember (gemberpoeder) geconcentreerder is dan verse gember. Dit betekent dat de werking sterker is, maar ook dat je er minder van moet gebruiken.

Gember wordt al meer dan 3000 jaar gekweekt in Centraal-Afrika, Guatemala, China, Japan, India en Jamaica. Vooral in China en India staat gember al sinds de oudheid bekend om de spijsverteringsbevorderende eigenschappen en de genezende werking bij allerlei kwalen. Zo worden maagklachten, diarree en misselijkheid al meer dan 2.000 jaar met gember behandeld. Maar ook verkoudheid, griepachtige verschijnselen, hoofdpijn en menstruatiepijnen worden ermee bestreden.
Ook de Grieken en Romeinen wisten al dat gember goed was voor allerlei kwalen. Zij gebruikten gember tegen reisziekte en om het libido te verhogen.
Uit recentere ervaringen en onderzoeken bleek dat gember een krachtige ontstekingsremmende werking heeft. Hierdoor wordt het ingezet bij pijnlijke spieren, artrose en reumatoïde artritis. Gember zou door Marco Polo vanuit China mee genomen zijn naar Europa en ook de westerse wereld heeft deze veelzijdige wortelstok intussen ontdekt. Zo wordt gember tegenwoordig door alternatieve geneeskundigen in het Westen gebruikt voor de behandeling van misselijkheid, bv. bij bewegingsziekte en misselijkheid als bijwerking door bestraling of chemokuur bij kanker.
In gember zitten bepaalde enzymen die de stoelgang bevorderen, waardoor het heilzaam kan zijn bij een opgeblazen buik.
Gember bevordert de bloedcirculatie en helpt je lichaam te ontgiften. Het zorgt voor meer speekselaanmaak, waardoor voedsel beter verteerd wordt. Zo kan gember een ondersteuning zijn voor personen die enkele kilo'’ s willen afvallen.
Mensen die geplaagd worden door migraineaanvallen, zullen door regelmatig gember te eten minder snel last hebben.

De meest belangrijke bouwstoffen van gember zijn gingerol, shogaol en zingiberene. Deze stoffen helpen je lichaam te beschermen tegen hart- en vaat ziekte en kanker. Verder bevat gember veel koolhydraten, vezels, eiwitten, vitamines (B1, B2, B6 en C), mineralen (natrium, kalium, calcium, fosfor, ijzer, magnesium, koper en zink). Omdat kruiden erg complex zijn, is het vaak moeilijk te achterhalen welke bestanddelen nu juist verantwoordelijk zijn voor welke positieve eigenschappen. Verschillende studies hebben de laatste jaren echter wel uitgewezen dat gember een ondersteunende rol kan spelen bij het genezen van aandoeningen of de verlichting van symptomen. Denk maar aan een vertraagde maaglediging (gastroparese), maagzweren, een te hoog cholesterolgehalte, gewrichts- en spierpijn, artritis en andere ontstekingen.

Uit de gemberwortel wordt een etherische olie gewonnen die vaak wordt toegepast als geurstof in cosmetica en als smaakstof in levensmiddelen. Dankzij de doorbloedingstimulerende, verwarmende, pijnstillende en ontstekingsremmende eigenschappen is het een wonderbaar middel voor de behandeling van verharde spieren, spierpijn, reumatische klachten, artritis, verstuikingen en verrekkingen. Deze olie wordt dan ook veel verwerkt in massageoliën.
Verder geeft deze essence energie bij zwakte en moedeloosheid en versterkt ze het afweersysteem.
Aromatherapeuten passen gemberolie ook toe bij slechte bloedsomloop, slijmvliesontsteking, sinusitis, heesheid, keelpijn, krampen, indigestie, winderigheid, koorts, geestelijke uitputting en vermoeidheid.

• Als je last hebt van oorpijn meng je een deel gembersap met vijf delen sesamolie. Doe hiervan wat druppels op een watje en stop het in de gehoorgang (niet te ver in het oor!) om de pijn te verzachten.
• Neem een kopje thee met een gram gemberwortelpoeder bij allerlei soorten van misselijkheid, of drink verse gemberthee. Dit geeft verlichting bij misselijkheid en braken bij chemokuren of na een narcose, bij ochtendmisselijkheid tijdens de zwangerschap, tegen reis- of zeeziekte. In het laatste geval drink je de thee best een halfuur voor vertrek.
• Een kopje gemberthee na de maaltijd of bij indigestie kan verlichtend werken. Verse gemberthee maak je gemakkelijk zelf door de gemberwortel in plakjes te snijden of te raspen en dit in water te koken. Giet het water af en zoet eventueel met wat honing of agavesiroop. Je kunt er naar smaak natuurlijk nog andere kruiden, een schijfje citroen of sinaasappel bij doen.
• Tegen spierpijn kun je vijf delen sesamolie en een deel gembersap vermengen en op de pijnlijke spieren wrijven voor snelle verlichting.
• Gemberwortel helpt tegen koude handen en voeten. Neem een warm (voeten)bad met wat gemberwortelpoeder of verse gember erin om de bloedcirculatie te verbeteren.
• Als je moeilijk kunt ademen door verkoudheid, doe je 100 gram geraspte gember in een schoon dichtgebonden stoffen zakje. Leg het zakje in een kom heet water dat net niet kookt. Houd de temperatuur op peil tot het water geel kleurt. Dompel dan een doek in het gemberwater en leg het zo heet mogelijk op de borst. Neem het kompres weg als het afkoelt en herhaal dit eventueel enkele keren.
• De vorige procedure is ook heilzaam tegen borstontstekingen bij zogende vrouwen, en bij andere zwellingen en ontstekingen. Je kunt hiervoor ook een sterke gemberthee gebruiken als je dat makkelijker vindt.
• Als je last hebt van verkoudheid of griep kan een gemberdrankje verlichting geven. Rasp hiervoor een stukje verse gember boven een waterglas, voeg het sap van een halve citroen toe, vul het glas verder aan met heet water en zoet het met een beetje honing of agavesiroop.
• Bij keelpijn of heesheid werkt een glas warm appelsap met wat gember, citroensap en kaneel erg verzachtend.
• Gemberolie is nuttig bij het bestrijden van allerlei infectieziekten. Bij griep of verkoudheid kun je 5 tot 10 druppels gemberolie mengen met een neutrale badolie, wat badzout, melk of honing. Dit voeg je toe aan een warm bad waarin je 15 tot 20 minuten kunt baden om de afweer te versterken.
• Gemberolie is ook werkzaam bij (zwangerschaps)misselijkheid en reisziekte. Doe een druppel Gemberolie op een zakdoekje en snuif de geur goed op. Als je een verstuiver of verdamper hebt, kun je de olie ook zo inhaleren.

• Gebruik liever niet teveel gember als je bloedverdunners of slaapmiddelen neemt. De werking van deze medicijnen zou hierdoor versterkt kunnen worden.
• Ook mensen met galstenen of problemen met de galblaas voegen beter geen extra gemberwortel toe aan hun voedsel.
• Gemberolie is in hoge concentraties mogelijk irriterend en kan bij sommige mensen overgevoeligheid veroorzaken. Deze olie is licht fototoxisch.