Cacao en chocolade

Als Gezondheidsconsulente die, toegegeven, wel eens heel erg kan genieten van een stukje onvervalste pure chocolade of een kop goed gemaakte chocolademelk, kon deze blog echt niet langer uitblijven, toch? :)
Hoe zit dat nu, met al die mythes en gezondheidsclaims over chocolade en cacao? Er is al heel wat over geschreven. Ik zet hier op een rijtje wat wetenschappelijke onderzoeken - en ja ook mijn eigen ervaringen - ons kunnen leren.

De cacaoboom (Theobroma cacao) wordt geteeld in landen rond de Evenaar, en levert ons cacaobonen, de grondstof voor chocolade. Het is een kieskeurige plant: de vochtcondities moeten juist goed zijn en de boom heeft buren nodig die zorgen voor voldoende schaduw. Het vruchtvlees werd door inheemse indianenstammen gegeten, en ook maakten zij van de bonen al een chocoladedrank, op smaak gebracht met specerijen. Cacaobonen werden zelfs gebruikt als betaalmiddel. Mexicaanse genezers zetten cacao reeds lange tijd in om insectenbeten en bronchitis te genezen.
De chocolade die wij nu kennen, werd pas later uitgevonden. De chocoladesmaak komt pas als de cacaoboon een aantal dagen door verschillende schimmels en bacteriën is gefermenteerd. Daarna worden de bonen in de zon of in drooghuizen gedroogd en vervolgens geëxporteerd. Meestal worden de bonen geroosterd en verwerkt tot chocolade. De verwerking van cacao kan echter ook gebeuren op lage temperatuur, dan verkrijgt men rauwe cacao.

Al sinds duizenden jaren wordt rauwe cacao gegeten door de lokale bevolking van Ecuador en andere Zuid-Amerikaanse landen. Later werd cacao ook in andere streken aangeplant en sinds een aantal decennia is cacao ook rauw voor de rest van de wereld beschikbaar. De Maya's en Azteken hebben cacao lang geleden al tal van gezondheidsbevorderende effecten toegedicht. Verantwoordelijk daarvoor zijn de bestanddelen van de cacaoboon.
De reden waarom cacao bij voorkeur rauw (onverhit) wordt verwerkt in plaats van gebrand of geroosterd, is omdat boven een temperatuur van 49 graden Celsius, veel van de voedingsstoffen zoals mineralen, enzymen en antioxidanten verloren gaan. Dit geldt overigens niet alleen voor cacao, maar ook voor groenten en andere natuurlijke voedingsmiddelen. Een chocoladereep met geroosterde cacao, waar dan ook nog eens melk, suiker en andere additieven aan toegevoegd zijn, is dus lang niet zo gezond als de rauwe, onbewerkte cacao of chocolade. Gelukkig hebben we tegenwoordig heel wat gezonde en lekkere alternatieven voorhanden.

• Cacao bevat meer dan 300 chemicaliën die het onderwerp zijn geworden van wetenschappelijke studies. In de eerste plaats zijn er de flavonoïden en antioxidanten. Deze vind je in veel plantaardige voedingsmiddelen, maar cacao bevat ze veruit het meest. Cacao is in staat om bloeddruk, lichaamsvetpercentage en cholesterol te doen dalen, zelfs al door een kleine hoeveelheid rauwe cacao per dag. Daarnaast vermindert cacao het slechte LDL cholesterol en verhoogt het de goede cholesterol (= HDL) in het bloed. Cacao zorgt voor een verbetering van de vasculaire functies en het behoud van een gezond hart. Verder zouden antioxidanten het immuunsysteem stimuleren, de hormoonspiegel in balans brengen en het lichaam beschermen tegen vrije radicalen en kanker.
• Fenylethylamine is een stof die je lichaam ook aanmaakt als je verliefd bent. Deze “liefdesdrug” zit ook in cacao. Door deze stof stijgt je energieniveau en raak je in een betere stemming. Geen wonder dus dat veel mensen dol zijn op chocolade. Verder is cacao in staat om de endorfineproductie van uw lichaam te regelen, hetgeen een aangenaam gevoel geeft van voldoening en bevrediging. Het bevat serotonine, een stof die werkt zoals een antidepressivum. Rauwe cacao bevat ook theobromine, en in mindere mate cafeïne en andere stoffen waarvan we weten dat ze ons brein en lichaam stimuleren. Deze stoffen komen echter voor in zulke geringe hoeveelheden dat ze niet kunnen leiden tot nervositeit zoals vaak bij koffie het geval is.
• Rauwe cacao is één van de beste magnesiumbronnen, een mineraal waar vooral vrouwen vaak te weinig van opnemen. Magnesium is essentieel voor de energieproductie, gezonde hersenen en een goed werkend zenuwsysteem. Daarnaast zorgt het voor sterke spieren, botten en tanden en houdt het je bloeddruk op een gezond niveau. Verder bevat cacao veel vitamine C en heel wat andere nuttige mineralen zoals ijzer, mangaan, koper en zink.
• Cacao bevat antibacteriële bestanddelen die cariës (= tandbederf) bestrijden. Deze ontdekking staat in schril contrast met de traditionele mythe van moeders die hun kinderen waarschuwen om niet teveel chocolade te eten omdat het slecht zou zijn voor hun tandjes.
• De geur die cacao afgeeft, helpt mensen te ontspannen, en verlost hen van stress, dankzij de invloed op de theta hersengolven.
• Cacao kan helpen om af te vallen of een gezond gewicht in stand te houden. Eén kopje warme chocolademelk, gemaakt van rauwe cacao (met bij voorkeur amandelmelk) voor de maaltijd, zal de eetlust verminderen.

Het verschil tussen gewone cacao en rauwe cacao zit hem in het verhittingsproces. Gewone cacao is dus bewerkt, en de gezondheidsvoordelen zijn stukken minder, omdat deze verhit is geweest. De gezondheidsvoordelen van cacao zijn veruit het grootst bij rauwe cacao, of zwarte chocolade (ten minste 70 procent), waar zo min mogelijk suiker en andere toevoegingen in zitten. Een bijkomend voordeel is dat je van rauwe of onbewerkte cacao veel minder zult willen eten dan van geroosterde cacao. Het bevat zodanig veel voedingsstoffen dat je snel een verzadigd gevoel krijgt en dat je lichaam algauw zal aangeven dat het genoeg is. Zo lang je hiernaar luistert, zal je niet gauw te veel consumeren. Met gewone chocoladerepen ligt dit anders. Die bevatten veel toevoegingen zoals melk en vaak zelfs andere ongezonde vetten. Ze bevatten ook veel suikers, waar je bloedsuikerspiegel sterk van gaat schommelen, en het zijn juist deze die verslavend werken. Uiteraard zal dit alles, zeker op langere termijn, een negatieve invloed hebben op je lichaam en je gezondheid. Het is bijvoorbeeld ook niet de cacao die zorgt voor acne, maar de suikers die toegevoegd zijn aan chocolade.
Het beste is dus om zwarte chocolade te eten, ofwel rauwe cacaopoeder, cacaobonen, cacaonibs en elke andere vorm van minimaal bewerkte chocolade.

Rauwe cacao kan je op heel wat manieren gebruiken: van kant-en-klare rauwe chocoladebars, die je in natuurvoedingswinkels vindt of zelf kunt maken, tot cacaonibs of cacaopoeder, die je goed kan mixen met fruit dat van nature zoet is. Mix ze bijvoorbeeld door een ochtendsmoothie voor een oppeppend begin van de dag. Een goeie basis hiervoor is notenmelk, gezoet met wat dadels, eventueel banaan of avocado, aangevuld met rauwe cacao. Of probeer deze receptjes eens:
http://www.aquara.be/doku.php/blog/dadel-notencake http://www.aquara.be/doku.php/blog/recept_chocolade-abrikozenpudding http://www.aquara.be/doku.php/blog/recept_voor_chocomousse Cacaonibs zijn rauwe cacaobonen in stukjes gehakt. Deze zijn om zo te eten best bitter van smaak, maar uitstekend geschikt om in een gerecht te verwerken. Bestrooi er desserten mee of doe ze in je muesli. Het is ook heerlijk om ze mee te bakken in een cake. Al verliezen ze door de hitte grotendeels hun voedingswaarde, ze smelten niet en geven zo een fijne bite aan een cake.
Als je volop wilt profiteren van de gezonde voedingswaarde van cacaonibs, dan is dit ijsreceptje een leuk en makkelijk idee. Snijd drie kleine bananen in stukjes en vries ze in. Mix de bananen samen met een beetje kokosmelk en een theelepel vanillepoeder in de blender. Doe het mengsel over in en kom en roer er een handje cacaonibs door. Serveer met eventueel wat cacaopoeder of kokosschilfers eroverheen gestrooid.